Παρασκευή 20 Μαΐου 2011



Διδαγμένο κείμενο: Πλάτωνος Πολιτεία 519 B-D (Ενότητα 12η &13η)
Α. Μετάφραση: «Τί δέ; … ὅ νῦν ἐπιτρέπεται».
Τι λοιπόν νομίζεις; Αυτό δεν είναι φυσικό, είπα εγώ, και δεν προκύπτει αναγκαστικά από τα προηγούμενα λόγια μας, το ότι δηλαδή ούτε οι απαίδευτοι και όσοι δεν γνωρίζουν την αλήθεια θα μπορούσαν να κυβερνήσουν ποτέ ικανοποιητικά την πόλη ούτε εκείνοι που αφήνονται να ασχολούνται με την παιδεία ως το τέλος της ζωής τους, οι πρώτοι (οι απαίδευτοι) επειδή δεν έχουν στη ζωή τους ένα σκοπό συγκεκριμένο στον οποίο στοχεύοντας πρέπει να κάνουν όλα όσα τυχόν κάνουν στην ιδιωτική και δημόσια ζωή τους, και οι δεύτεροι (οι αδιάφοροι μορφωμένοι) επειδή δε θα ασχοληθούν με πρακτικά ζητήματα με τη θέλησή τους, γιατί πιστεύουν ότι έχουν ήδη εγκατασταθεί στα νησιά των μακάρων ενώ είναι ακόμα ζωντανοί; Αλήθεια λες, είπε.
Έργο λοιπόν δικό μας, των ιδρυτών της πόλης, είπα εγώ, είναι και να εξαναγκάσουμε τις χαρισματικές φύσεις (πνεύματα) να φτάσουν σταδιακά στο μάθημα το οποίο προηγουμένως είπαμε ότι είναι ανώτατο, δηλαδή να αντικρίσουν το αγαθό και να ανεβούν εκείνη την αναφορική οδό και, αφού ανεβούν να το δουν καλά, να μην τους επιτρέπουμε (να κάνουν) αυτό που τώρα επιτρέπεται.
Β1. ἐν παιδείᾳ:
• Αντίστοιχο ερμηνευτικό σχόλιο σχολικού βιβλίου σελ. 119.
• Η παιδεία στην κλασική αρχαιότητα αποτελεί πολυσύνθετη έννοια, δηλώνει την πνευματική καλλιέργεια, την ηθική διαπαιδαγώγηση, τη σωματική διάπλαση και την υγεία, την καλλιέργεια της ευαισθησίας και γενικότερα την ανάπτυξη του σώματος, του πνεύματος και της ψυχής.
• Η ανώτερη βαθμίδα της παιδείας στην Πολιτεία του Πλάτωνα είναι η φιλοσοφία, που οδηγεί σταδιακά στη γνώση του Αγαθού.
ἀναβῆναι ἐκείνην τὴν ἀνάβασιν:
• Η πορεία προς το Αγαθόν παρουσιάζεται ως η ανοδική πορεία («ἀναβασιν») από τα βάθη του σπηλαίου προς την έξοδο, προς το φως, προς την αλήθεια.
• Η άνοδος συμβολίζει την «ανηφορική», δύσκολη, κοπιαστική και επώδυνη διαδικασία που απαιτείται για την κατάκτηση του Αγαθού.
• Επίσης, συμβολίζει την πορεία προς το ανώτατο μάθημα, το ύψιστο σημείο της γνώσης, δηλαδή το Αγαθό.
• Αντίστοιχο ερμηνευτικό σχόλιο σχολικού βιβλίου σελ. 120.
• Μόνο οι προικισμένες φύσεις («βελτίστας φύσεις») έχουν την ικανότητα να αναρριχηθούν τόσο ψηλά ώστε να κατακτήσουν την κορυφή της γνώσης και της αλήθειας, δηλαδή το Αγαθό.
Β2. Ακατάλληλοι για την ανάληψη της πολιτικής εξουσίας είναι οι εξής δύο κατηγορίες:
• οι «ἀπαίδευτοι» πολιτικοί γιατί: α) είναι «ἄπειροι ἀληθείας», δηλαδή δεν έχουν γαλουχηθεί με την κατάλληλη παιδεία, δε γνωρίζουν την αλήθεια, ζουν στην πλάνη (στο σπήλαιο), στερούνται σοφίας καθώς δεν έχουν φτάσει στη θέαση του Αγαθού και δεν έχουν τη δυνατότητα να διακρίνουν το πραγματικά καλό. Μοιάζουν με το μύωπα και κουφό κυβερνήτη του πλοίου και β) δεν έχουν σαφή προσανατολισμό στην πολιτική τους, δεν έχουν ξεκάθαρο στόχο, τον οποίο πρέπει να υπηρετούν στην ιδιωτική και δημόσια ζωή («σκοπόν ἐν τῷ βίῳ οὐκ ἔχουσιν ἕνα»). Ο σκοπός αυτός είναι η δικαιοσύνη, η υπηρέτηση του συλλογικού συμφέροντος και ο παραμερισμός του ατομικού. Οι πολιτικοί αυτοί ενδιαφέρονται για το ατομικό τους συμφέρον, γίνονται άδικοι (τύραννοι), κολακεύουν και κολακεύονται από το πλήθος (δημαγωγοί). Στερούνται λοιπόν μιας βασικής αρετής, της δικαιοσύνης, και γι’ αυτό επιδεινώνουν τα προβλήματα της κοινωνίας.
• οι φιλόσοφοι οι «ἐν παιδείᾳ ἐώμενοι διατρίβειν διὰ τέλους», δηλαδή οι διανοούμενοι, οι άνθρωποι της θεωρίας, που ζουν απομονωμένοι από το κοινωνικό σύνολο και τα προβλήματά του, γιατί είναι παραδομένοι στις θεωρητικές τους αναζητήσεις και αρκούνται στις πνευματικές χαρές, στη γαλήνη του νοητού κόσμου, θεωρώντας ότι ζουν στα νησιά των «μακάρων». Την εικόνα του φιλοσόφου που ζει απόμακρος από την κοινωνία, τη δίνει με χαρακτηριστικό τρόπο ο Πλάτωνας στον Θεαίτητο, όπου τον παρουσιάζει ως άνθρωπο που αγνοεί πού βρίσκονται τα δικαστήρια, η αγορά και το βουλευτήριο, δεν ανήκει σε κανένα κόμμα κι αν χρειαστεί να αντιμετωπίσει κάποιο πρόβλημα, φαίνεται τόσο ανίδεος ώστε γελοιοποιείται. Σε άλλο σημείο της Πολιτείας ο Πλάτωνας θεωρεί υπεύθυνους για τη μη αξιοποίηση των φιλοσόφων στη διακυβέρνηση της πολιτείας όχι τους ίδιους αλλά την υπόλοιπη κοινωνία. Σε αυτή την ενότητα όμως είναι προφανές ότι αποδίδει ευθύνες και στους ίδιους. Ο λόγος είναι ότι οι φιλόσοφοι δειλιάζουν μπροστά στις ευθύνες και δυσκολίες του έργου της διακυβέρνησης. Τρομάζουν μπροστά στη μανία του πλήθους, στο πέλαγος της ανομίας και γι’ αυτό αρκούνται να σώσουν την ψυχή τους και την ηρεμία τους. Επομένως, και αυτή η κατηγορία των πολιτικών, οι απόμακροι φιλόσοφοι, κρίνονται ακατάλληλοι για διακυβέρνηση, γιατί δεν έχουν μιαν άλλη θεμελιώδη αρετή, την ανδρεία. Συμπερασματικά, για το έργο της διακυβέρνησης είναι ακατάλληλοι όσοι δεν διαθέτουν τις αρετές της σοφίας, της δικαιοσύνης, της σωφροσύνης, της ανδρείας.
Β3. Σχολικό βιβλίο σελ. 102 «Οι κηφήνες συνεχώς πληθύνονται… κάθε είδους ανοσιούργημα».
Β4. προειρημένων, ἐπιτροπεῦσαι, βίῳ, ἔχουσιν, πράττωσιν/πράξουσιν, οἰκιστῶν, ἔφαμεν, ἰδεῖν, ἀναβῆναι/ἀνάβασιν, καταμένειν.
Γ. Αδίδακτο κείμενο: Ξενοφῶντος Συμπόσιον Ι, 11-12
Γ1. Εκείνοι λοιπόν δειπνούσαν σιωπηλά, όπως ακριβώς είχε διαταχθεί σε αυτούς από κάποιον ανώτερο. Ο Φίλιππος όμως ο γελωτοποιός αφού χτύπησε την πόρτα είπε σε αυτόν που αποκρίθηκε και την άνοιξε να αναγγείλει ποιος ήταν και για ποιο λόγο ήθελε να καταλύσει στο σπίτι/να έρθει μέσα, και είπε ότι βρίσκεται εκεί αφού έχει πάρει μαζί του όλα τα απαραίτητα ώστε να συμμετέχει σε ξένο δείπνο, και είπε όμως ότι το παιδί ήταν πολύ στενοχωρημένο και γιατί δε μετέφερε τίποτα και γιατί ήταν νηστικό. Ο Καλλίας λοιπόν αφού άκουσε αυτά είπε· Αλλά βέβαια, άνδρες, είναι ντροπή να του αρνηθούμε (από φθόνο) να μπει στο σπίτι μας· ας μπει λοιπόν. Και παράλληλα έστρεψε το βλέμμα του προς τον Αυτόλυκο, προφανώς ανιχνεύοντας/προσπαθώντας να διακρίνει ποιο κατά τη γνώμη εκείνου ήταν το αστείο.
Γ2. κρείττονας/κρείττους, οὗτινος/ὅτου, φαίη, πᾶσι(ν), ἑνεγκεῖν, αὗται, ἄνερ, αἰσχίονι, εἴσιθι, ἔδοξε(ν).
Γ3α. αὐτοῖς: αντικείμενο στη μτχ. ἐπιτεταγμένον.
τῷ ὑπακούσαντι: επιθετική μετοχή ως έμμεσο αντικείμενο στο ρ. εἶπε.
διὰ τὸ φέρειν: εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας στο πιέζεσθαι.
ἀνάριστον: κατηγορούμενο στο παῖδα μέσω του συνδ. εἶναι.
φθονῆσαι: τελικό απαρέμφατο ως υποκείμενο στην απροσ. έκφραση αἰσχρόν ἐστι.
ἐκείνῳ: δοτική προσωπική του κρίνοντος προσώπου από το ρ. δόξειε.
Γ3β. Εἰσάγγειλον ὅστις εἰμί.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου